Solange & Sant Ruyter | geactualiseerd lente 2019 | leestijd zo’n 10 min |

Eerst een waarschuwing. Als je dit artikel helemaal uitleest dan loop je de kans dat je van Oosterwold gaat houden. We staan namelijk stil bij de unieke planologie, de oude, de nieuwe en de toekomstige natuur. En tot slot, wie er zoal op het avontuur Oosterwold afkomen.

De kansen van Oosterwold, de rijke natuur en het menselijk avontuur

Wil je iets meemaken wat in geen 100 jaar meer gebeuren gaat?

Oosterwold is het buitengebied tussen Almere en Zeewolde, in de provincie Flevoland. Wanneer je via de A27 het Gooimeer oversteekt rij je er dwars doorheen. Het is 4.300 hectare groot, dat is zeg maar de helft van de gemeente Utrecht.

Een nieuw gebied van on-Nederlandse omvang

Ter vergelijking: het gebied de Oostvaardersplassen is anderhalf keer zo groot (6.000 ha). Niet voor niets is het een van de grootste natuurgebieden van Nederland. Met je elektrische fiets rijd je er straks via de groene Eemvallei in zo’n 20 minuten naartoe.

Je kunt er uren zwerven.

Nu nog hoofdzakelijk agrarisch…

Dit gebied past straks in het rijtje met landschappen als ’t Gooi, de Achterhoek en de Friese Wouden. Het komt nu volop in ontwikkeling. Het leuke is dat niemand precies weet hoe het eindbeeld zal zijn. De vraag is daarom ook, wie komen er zoal op af?

Afbeelding – ‘t Eemgoed (de rode stip) tov Amsterdam, Hilversum, ‘t Gooi en de Oostvaardersplassen

Het ideaal van de woningwet uit 1901 

Sinds de invoering van de woningwet in 1901 waren het gemeenten, corporaties en later projectontwikkelaars die bepaalden hoe het wonen er in Nederland uit moest zien. Almere is daarvan een goed voorbeeld, want het is volledig op de tekentafel ontworpen, inclusief alle stedelijke details tot aan iedere straat, huis en boom toe.

De woningwet ontstond uit de gevoelde noodzaak een eind te maken aan slechte woonomstandigheden van duizenden Nederlanders.

En de invloed van een bevlogen bestuurder

In de jaren die volgden, bleek dat diversiteit van bovenaf opgelegd, in de praktijk vaak tot schraalheid leidde. De wethouder van Almere zei het destijds zo:

“Dat top down planning leidt tot diversiteit is misschien wel de grootste misvatting in de geschiedenis van de ruimtelijke ordening” Adri Duivesteijn

Adri Duivesteijn heeft ervoor gepleit om de zeggenschap over wonen weer bij mensen zelf te leggen. Eerst als wethouder in Den Haag, daarna als tweedekamerlid en later als wethouder in Almere.

Kortom, Oosterwold is een kans

Niet het rijk, noch de gemeente, corporatie of ontwikkelaar bepaalt het eindbeeld van Oosterwold. Het zijn de burgerinitiatieven die dat doen. 

Je kunt dat organische ontwikkeling noemen.

Regels, maar niet te veel

Uiteraard zijn er voor Oosterwold regels geformuleerd. Echter, de mate waarin de overheid zich terugtrekt en een faciliterende rol speelt, is op deze schaal uniek voor Nederland. Dat kunnen wij als initiatiefnemers zonder meer beamen. Wij hebben elders in Nederland heel wat onderzocht.

Die regels zorgen er onder andere voor dat Oosterwold een dun bebouwd gebied wordt. Het biedt landelijk wonen en werken in het groen en een substantieel areaal voor stadslandbouw. Het is een overgangsgebied tussen de stad en de agrarische polder.

Wat is het idee achter Oosterwold?

Er is een grote diversiteit in het soort initiatieven dat op Oosterwold afkomt Zo bepaal je als initiatiefnemer zelf de omvang van je kavel. De onderstaande film legt uit hoe dat kan: een lesje Oosterwold in 4 minuten (Engelstalig met Nederlandse tekstballonnen).

Oude natuur, nieuwe natuur, toekomstige natuur én speelnatuur

Het beeld dat nu makkelijk beklijft, is dat van een uitgestrekte polder. Zeeklei, zeeklei en nog eens zeeklei. Een grondsoort die overigens als zeer vruchtbaar bekend staat.

De totale ontwikkeling van Oostwold neemt 20 tot 30 jaar in beslag. Het gebied rondom ‘t Eemgoed zal binnen vijf jaren geheel ontwikkeld zijn, verwachten wij.

Beroemde natuur om de hoek – De Nieuwe wildernis, een film over de Oostvaardersplassen

Op 15 autominuten liggen de spectaculaire Oostvaardersplassen. Waarschijnlijk had je er al eens van gehoord. Er is een anderhalf uur durende film van gemaakt. Als je niet kunt wachten: dit is de link naar de film (1u37min).

Nieuwe natuur op loopafstand

Zo zijn er nu al bestaande bossen op loopafstand van de plek waar ‘t Eemgoed komt. Zoals het Kathedralenbos (30 jaar oud). En als eind 2019 de wandel- en fietsbrug over de Hoge Vaart er ligt, loop je vanuit het Kathedralenbos door naar het Cirkelbos dat grenst aan het Gooimeer. Nieuwe natuur is niet ouder dan 30 jaar.

Oude natuur op 15 autominuten

Wil je de natuur in van vóór 1985 dan zit je met 15 autominuten of 25 minuten (elektrisch) fietsen op de heide bij Huizen en Laren. Daar struin je urenlang in ‘t Gooi. En natuurlijk ook de Oostvaardersplassen, dat is tussen 1950 en 1968 aangelegd.

Toekomstige natuur vanaf je voordeur

Als je straks tot de dorpslandgoed bewoners behoort, dan kun je genieten van het ontstaan van nieuwe natuur. Waar je zelf ook nog een rol in kunt spelen.

Want dat is wat er op grote schaal gaat gebeuren. Ruim 300 hectaren nieuw aangelegde natuur vanaf ‘t Eemgoed tot aan de Oostvaardersplassen. Langs de loop van de Eemvallei (zie kaartje hieronder) die ooit door dit gedeelte van Nederland stroomde. Onze buurman, Staatsbosbeheer brengt deze natuur terug.

De Eemvallei kun je zien als de groene ruggengraat door Oosterwold. ‘t Eemgoed grenst daar direct aan. Dus straks loop je vanuit je voordeur zo naar de Oostvaardersplassen. Of de andere kant uit, ook door de Eemvallei naar ‘t Gooi. Wat denk je ervan? Kun je zoveel groen wel aan?

Het grootste (aaneengesloten) loofbos van Europa op fietsafstand

Wil je naar een groot jong loofbos? Dan fiets je via het toekomstige Tureluurbos en de Hooge vaart in de richting van Zeewolde. Na 8 km bereik je Horsterwold, het grootste loofbos van Europa (3.700 hectaren). Let op: je kunt er vossen, damherten, reeën en bevers tegenkomen. Sterker nog, ze komen in grote aantallen voor.

Verkenning Stadslandschap uit Handreiking Nieuwe Natuur Oosterwold 2013. De rode stip is ‘t Eemgoed

Het grootste voedselbos van Nederland

De eerste fase van de aanleg van de Eemvallei start eind 2019. In dit gebied komt het grootste voedselbos van Nederland van zo’n 20 hectare. Een voedselbos is een ontworpen ecosysteem van verschillende lagen vegetatie en eetbare gewassen. Het is geheel zelfvoorzienend. Dit voedselbos ligt straks aansluitend op ‘t Eemgoed.

De Speelwildernis

Wel eens gehoord van de Speelwildernis? Ideaal voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Ze kunnen er het hele jaar buiten spelen. Materialen uit de natuur vormen de speelattributen. Acteurs, die er zo nu en dan zijn, nemen de kinderen mee naar een wereld, waarin fantasie dieren én echte wilde dieren samenleven. En er komt tevens een openluchttheater. De Speelwildernis komt op loopafstand van ‘t Eemgoed te liggen.

Dieren in ‘t wild (nou ja, loslopend)

Op de Vliervelden laat boer Tom Saat zijn vee in het bos grazen. De koeien kunnen vrij vanuit de stal naar de Eemvallei lopen. Dus die kom je tijdens je (vele) wandelingen gewoon tegen. Het hele jaar door. Wist je dat een koe het ‘s winters meer naar z’n zin heeft dan op warme zomerse dagen?

De cijfers op de afbeelding – 1. ‘t Eemgoed; 2. Eemvallei; 3. Gronden voor andere initiatieven in Oosterwold; 4. Kathedralenbos; 5. Hoge Vaart; 6. A27; 7. Windmolens; 8. Cirkelbos dat aan de zuidkant grenst aan het Gooimeer; 9. toekomstige fietsbrug over de Hoge Vaart; 10. Bushalte. 

Het avontuur dat Oosterwold heet

Er zijn inmiddels honderden initiatieven in Oosterwold aangemeld. Dat zijn vooral particulieren die een stuk grond kopen en hun eigen huis (laten) bouwen. Soms is het een groepje mensen die samen een stuk grond kopen en gaan bouwen.

Een van de allereerste bewoners

Bijvoorbeeld de negen jonge gezinnen van het project Bosveld 1. Als vrienden en bekenden gestart en één van de eerste bewoners van Oosterwold.  Ze wonen in een langwerpig gebouw waar ieder binnen het casco de afbouw zelf doet. Of neem hun buren. Het Ecoparkhof waar 28 gezinnen een stichting vormden en één architect hun huizen ontwierp.

Bewoners met een thema

Dan zijn er mensen die gedreven zijn door hetzelfde gedachtengoed en samenkomen om individuele of meer gezamenlijke huizen te bouwen. Zoals Giraffendorp, dat geïnspireerd is door geweldloze communicatie. Zeven gezinnen kochten elk een kavel en bouwen hun eigen huis. Of neem de Tiny House Farm. Zij zijn geïnspireerd door de tiny house movement.

Of een ecologische missie

Of er ligt een ecologische filosofie aan een project ten grondslag. Zoals de kaswoningen van Regen Village. Dat is een zelfvoorzienend ecodorp met gesloten kringlopen die nog gebouwd gaan worden. Of Sustainer Homes. Zij bouwen duurzame woningen aan de overzijde van de Eemvallei waar ‘t Eemgoed komt.

Wat maakt ‘t Eemgoed dan zo bijzonder? 

Eerst de overeenkomsten met de andere projecten. Die zijn er volop: zelfvoorziening, energieneutraal, voedselteelt en duurzaam bouwen en wonen. Wij zien dat als vanzelfsprekende randvoorwaarden.

Wat ‘t Eemgoed onderscheidt van alle overige initiatieven in Oosterwold is het dorpslandgoed conceept.

Het dorpse aspect betekent: toegankelijk voor jong en oud, single, stel of gezin. Dat zie je terug in de woningen én de koopprijzen. Die variëren sterk en zijn daarmee breed toegankelijk.

Dorps betekent eveneens dat er een sociale samenhang is. Dat zie je terug in een brede waaier aan gemeenschappelijke en gedeelde voorzieningen. Op een dorpslandgoed krijg je er een sociaal netwerk bij.

De landgoed benadering – in het woord dorpslandgoed – sluit aan op de traditie van landgoederen. Dat houdt in: natuur en landschap in combinatie met agrarische activiteiten onder verantwoordelijkheid van de eigenaar. Je bent als Eemgoed bewoner mede-landgoedeigenaar. 

De stand van zaken in Oosterwold

Met al deze initiatieven krijg je misschien het idee dat Oosterwold stampvol is. Dat is niet zo. Het gaat hier over processen van jaren. Het gebied oogt nu nog agrarisch, maar dat neemt de komende jaren af.

Kun je zoveel groen wel aan?

Zeg eens eerlijk… had je verwacht dat je met zoveel (toekomstige) natuur omringd zou zijn in Oosterwold? Als je belangstelling gewekt is, kun je dat hieronder omzetten in actie.